Stijn Rutten: Wie Wat ? en Waarom?

Welkom op mijn blog, mijn eerste zelfs, met daarop het portfolio behorende bij de deeltijdopleiding Docent Muziek aan de Fontys Hogeschool voor de Kunsten.

This is me!

Wie?

Mijn naam is Stijn Rutten, ik ben geboren, getogen en nog steeds woonachtig in het Brabantse Gemert. Ik ben getrouwd met mijn vrouw Monique en we hebben 4 schatten van kinderen (14, 14, 12 en 10).

In de spaarzame vrije uurtjes mag ik graag een rondje rennen en geniet ik ervan om samen met vrienden een avondje te bomen over een aantal tot dan toe onbekende flesjes wijn; kijken, ruiken, walsen, proeven en dan beoordelen..... heerlijk!

Wat?

Na het behalen van mijn VWO diploma in 1983 heb ik de opleiding HAFA-directie gevolgd aan het conservatorium van Maastricht (1983 - 1989). Na het behaalde Praktijkdiploma HAFA-directie (1987) kreeg ik mijn eerste eigen orkest - de Harmonie Uitspanning na Arbeid uit Valkenswaard - en niet veel later was ik fulltime werkzaam als dirigent, componist en arrangeur en dat doe ik tot op de dag van vandaag nog steeds.

Het is het mooiste vak dat er bestaat…. althans voor mij, want:

• ik ben mijn eigen baas (ZZP-per) en kan mijn uren helemaal zelf indelen.
• ik mag nieuwe muziek (composities en arrangementen) creëren en die vervolgens zelf uitvoeren.
•  ik mag met mensen werken (orkesten en koren) en samen met hen muzikale grenzen verleggen.
• ik mag grote muziekproductie (musicals, proms-concerten, en losse projecten) bedenken, opzetten, ze voorzien van muziek en ze vervolgens als muzikaal leider uitvoeren.

Echt een vak wat mij op het lijf geschreven is; overdag heerlijk alleen in mijn studiootje muziek creëren en dan ’s avonds samen met gedreven muzikanten grenzen verleggen.

Waarom?

Eigenlijk was er geen reden om iets dit 'heerlijke leventje' te veranderen, totdat ik steeds vaker gevraagd werd om op scholen projecten te doen, bijvoorbeeld het begeleiden van leerlingen bij hun praktische eindexamen project (VO) of gewoon losse muziek projecten op de school van mijn eigen kinderen (PO).
Hierdoor kwam ik in contact met het onderwijs en kreeg ik het idee dat dit misschien ook wel iets voor mij zou kunnen zijn.

Echter als afgestudeerd dirigent had ik geen onderwijsbevoegdheid en heb ik medio 2014 de stoute schoenen aangetrokken en ben ik op mijn 49ste begonnen met de opleiding Docent Muziek aan de Fontys Hogeschool voor de Kunsten.... op naar Tilburg!

Doei family, tot over twee jaar!

Back to School

En toen was het ineens 1 september 2014; het begin van het nieuwe collegejaar aan het FHK.
Op die dag was het vooral kennismaken.... eerst met m'n medestudenten Fleur, Scarlett, Kenny, Hans A. en Hans H. en vervolgens met het team docenten waar we het komende jaar mee te maken zouden krijgen. En jawel ook de eerste opdracht was meteen binnen!

Spannend!

In het begin van de opleiding wist ik absoluut niet wat me te wachten stond. Ik was erg benieuwd naar:

• Wat de opleiding aan tijd zou kosten; het curriculum zij me in het begin nog niet zo veel.
• Of de studie wel te combineren was met mijn werk en mijn gezin.
• Wat en of het me op termijn iets op zou leveren, dus of het me verrijking en verdieping zou geven.
•  Of het studeren me nog wel zou lukken, want ik ben ook geen 20 meer. J

De studiebelasting; wordt het het een lust of een last?

Ik merkte al snel dat het onderwijssysteem zich behoorlijk had ontwikkeld ten opzichte van de tijd dat ik nog studeerde aan het conservatorium van Maastricht in de vorige eeuw. Ik moet ook wel toegeven dat het in het begin erg wennen was en het heeft uiteindelijk misschien wel ruim een half jaar geduurd tot me duidelijk was wat er precies van me verwacht werd.

Maar ik had er zin in, ben er volledig voor gegaan en zie hier het resultaat van een jaar hard studeren, ploeteren soms, af en toe stevig balen, een paar nachten m'n bed moeten missen. En was het 't waard?

Het antwoord is vast ergens in dit blog te vinden.....

Muziek Didactiek (MD)

Een standbeeld voor Rita

Mede door de zeer inspirerende lessen van Rita Blom is muziekdidactiek absoluut mijn favoriete vak geworden. In haar lessen geeft ze blijk van een enorme gedrevenheid en muziek didactische ervaring. We zijn overladen (positief bedoeld) met informatie, opdrachten en praktijkvoorbeelden, waarmee ze ons continu wist te inspireren, te motiveren en stimuleren om zelf op onderzoek uit te gaan in de prachtige wereld van de muziek didactiek (het lijkt wel een commercial).

Tijdens haar lessen schreef ik meer dan in welke ander les dan ook en ik ontwikkelde al snel een systeem om alles zo duidelijk mogelijk te rubriceren; een 'i' stond voor een belangrijke tip en een 'O' voor een opdracht. Mijn aantekeningen staan vol met pijlen, cirkels, aanhalingstekens, uitroeptekens.... hier een voorbeeldje van zo'n schrijfsessie

            

Leerstofverdeling (om maar even een MD term te gebruiken)

In het begin van het jaar vond ik het soms nog moeilijk om mijn muzikale creativiteit, die ik volgens mij toch wel bezit, in de opdrachten te verwerken; ik verviel vaak in dezelfde soort opdrachten en vraagstellingen. Gaandeweg het jaar heb ik geleerd vooral gewoon te doen, de creativiteit de vrije loop te laten en te vertrouwen op de ruim aanwezige muzikale voorkennis, wat resulteerde in veel gevarieerdere opdrachten en stagelessen.

Nu pas, aan het eind van het jaar, zie ik hoe goed de opbouw in de lessen is geweest. Soms leek het alsof Rita haar lessen - leunend op haar ruime onderwijservaring - uit haar duim zoog, waarbij actuele gebeurtenissen moeiteloos geïntegreerd werden, maar niets is minder waar.
Haar handboeken heb ik veelvuldig gebruikt bij het samenstellen van mijn stagelessen en ik kan alleen maar constateren dat haar handreikingen in de praktijk zeer effectief zijn.
De lessen van Rita hebben mij meer gebracht dan alleen kennis; ik ben geïnspireerd geraakt door haar bevlogenheid en merk dat dit ook mijn stijl van lesgeven is. Hiermee heb ik de leerlingen van mijn stageklassen echt 'in weten te pakken' in de tweede helft van het jaar.

Rita's menu

Graag wil ik kort het jaarprogramma van de lessen Muziek Didactiek onder elkaar zetten, inclusief enkele voorbeelden, omdat dit voor mij zeer belangrijke handvaten bleken te  zijn voor mijn lespraktijk en ik deze zeer waardevol acht voor de opleiding Docent Muziek.

Voorgerecht

- De definitie van muziek: les1
- De muzikale componenten; onmisbare schakels in de uitwerking van diverse opdrachten

Hoofdgerecht 1

- Handboek 'Muziekles op School'; handelend over het muziekonderwijs in het algemeen, de domeinen voor het PO en VO en de
   praktische toepassing ervan en hoe die te initiëren in een les en opdrachten.

Tussengerecht

- Historie van de Popmuziek
- Historie van de Jazzmuziek
- Handboek 'Werkvormen' inclusief een groot arsenaal aan activerende werkvormen.

Hoofdgerecht 2

- Handboek 'Toetsen en beoordelen' met bijbehorende opdracht.

Le petit-grand Dessert

- Handboek 'Leerlijn', met daarin een onderzoek van een bestaande methode en de opdracht om zelf een leerlijn te ontwikkelen.

Opdrachten

De eerste opdracht van MD

Na Hoofdgerecht 1 volgde de eerste grote opdracht. Deze stond genoteerd op één A4-tje, maar al snel bleek dat Rita ons goed aan het werk had gezet. De uitwerking resulteerde in een boekwerk van ruim 40 bladzijdes!

Door hier te klikken kom je bij de uitwerking van deze eerste grote Portfolio Opdracht MD.

Het laatste onderdeel in de lessen MD was het hoofdstuk 'Toertsen en Beoordelen'. De bijbehorende opdracht sloot naadloos aan op wat ik op dat moment in mijn stagelessen aan het doen was, namelijk:

• het toetsen van musiceren vocaal
• het toetsen van musiceren instrumentaal
• het voorbereiding op de eindtoets HAVO/VWO 1 

Ook hier merkte ik dat ik steeds makkelijker de koppeling kon maken naar de praktijk, bijna als vanzelf bleek ik de opgedane kennis en vaardigheden te integreren in mijn eigen lessen. Toch leuk als je dat achteraf kunt constateren!

Het venijn zit 'm in de staart: de Eigen Leerlijn

De afsluitende opdracht van het eerste jaar bestond uit het opzetten van een eigen leerlijn, waarbij je na bestudering van een bestaande methode zelf aan de slag moest gaan om, in mijn geval, een leerlijn voor de onderbouw (klas 1 en 2) van het Voortgezet Onderwijs te maken.
Ik vond dit een hele interessante opdracht en ben hier zeer serieus mee aan de slag gegaan.

Omdat ik tijdens mijn stage het hele jaar met leerlingen van de 1e klas gewerkt heb met de methode Intro heb ik een heel goed beeld gekregen van hoe en of met zo'n methode het beoogde einddoel bereikt wordt aan het eind van het jaar. Natuurlijk is niet alleen de methode daarin bepalend, maar vooral hoe het materiaal door de docent wordt aangeboden.

Bovenstaande praktijkervaring in combinatie met de analyse van de door mij bestudeerde digitale muziekmethode Beats'Nbits vormden een ideale basis voor het onderzoek naar en het uitwerken van mijn eigen leerlijn.
Ik raakte op drift, was niet meer te stoppen en ben min of meer uitgekomen op een eerste aanzet tot het ontwikkelen van een muziekmethode die naast bestaande methodes gebruikt zou kunnen worden. Misschien kan dit volgend jaar gebruikt worden voor mijn afstudeerproject.

Vooral in deze laatste opdracht vielen veel puzzelstukjes op zijn plaats. Niet alleen lukte het me om muziek didactisch de materie in de opdracht te stoppen, maar ik merk dat ik ook de materie van ander vakken met elkaar ga combineren en begin toe te passen in de praktijk.

Blader maar eens rustig door mijn Portfolio Didactiek: Leerlijn; ik heb er met veel plezier aan gewerkt.

Het vak Muziek Didactiek heeft mij dit jaar heel veel opgeleverd. Ik kan mijn creativiteit inmiddels volledig kwijt in de opdrachten van de opleiding, maar ook in mijn stagelessen op het Commanderij College. Ik maak steeds vaker eigen lesmateriaal. Het spreekwoordelijke kwartje lijkt gevallen en ik verheug me op een nieuw jaar MD met Rita.

Vrije Keuze Project(en)

Wat een creativiteit

Mijn Vrije Keuze Project bestond uit drie verschillende creatieve projecten die ik allemaal heb uitgevoerd met leerlingen van het Commanderij College in Gemert, mijn stageschool.

1. Theaterproject

Op mijn stageschool; het Commanderij College Gemert, locatie Sleutebosch heb ik voor de onder- en bovenbouw van het VO (Havo/VWO) een theaterproductie gemaakt.

Ik heb twee theaterproducties begeleid samen met regisseur Ton Hendriks en mijn stagebegeleidster Marianke Hobé.            

• De eerste productie is uitgevoerd door leerlingen van de bovenbouw en vond plaats op donderdag 26 januari, met een voorbereidingstijd van 3,5 maand; van oktober 2014 t/m/ januari 2015
• De tweede productie werd uitgevoerd door  leerlingen van de onderbouw en vond plaats op donderdag 11 juni, met een voorbereidingstijd van 4 maanden; van februari 2015 t/m juni 2015.

Ik heb voor elke productie een aantal, door de leerlingen zelf geschreven, liedteksten van muziek voorzien en heb daar vervolgens ook de arrangementen voor geschreven voor een begeleidingsband bestaande uit een klein combo met één of meerdere blazers.

Onderstaand is eerst het promofilmpje te zien dat ik samen met regisseur Ton Hendriks en stagebegeleidster Marianke Hobé heb opgenomen om leerlingen te werven voor de producties.

Het tweede filmpje is een korte compilatie van enkele nummers uit de voostelling. De hele voorstelling is hier te bekijken

2. ORION Music Awards

De ORION Music Awards is een jaarlijks terugkerende muzikale avond in het Parktheater in Eindhoven waarbij jong muzikaal talent van de aangesloten ORION scholen zich, ondersteund door professioneel licht en geluid, mag presenteren voor een met 900 mensen gevulde theaterzaal!

Ook het Commanderij College, locatie Sleutelbosch in Gemert doet hier jaarlijks aan mee.

Aan mij als stagiaire Docent Muziek werd de opdracht verleend om hiervoor een muzikale act in elkaar te zetten.

Het was mijn taak om:

• een act in elkaar ga zetten
• het arrangement te schrijven voor de act
• de leerlingen te benaderen die nodig waren voor de act
• de muziek en de hele enscenering in te studeren met de band
• de leerlingen ga begeleiden tijdens een mogelijke try-out op school
• de band begeleiden tijdens de try-out en het optreden op donderdag 19 maart;

Ik heb gekozen voor het nummer 'Rehab' van Amy Winehouse en heb daar een speciaal arrangement voor geschreven, waarin diverse stijlen voorkomen; een hele bijzondere bewerking, maar vooral een geweldige vertolking door de uitvoerende groep: 'BAM'. Dit is een gelenheids-formatie die ik voor zelf heb samengesteld uit kinderen van de school. 

De voorbereidingen:

Na intensief voorbereiden stond er op 19 maart 2015 een geweldige act! Luister en huiver.....

Back to School

Koskoier is een (gemengd) koor uit Gemert dat bestaat uit leden variërend in leeftijd van 15 tot 55 jaar; een zeer gemêleerd gezelschap dus. Dit koor, waarvan ik al bijna 30 jaar de dirigent ben, vierde in 2015 haar 40-jarig jubileum en we de hele geschiedenis van het koorde revue laten passeren met als ingrediënten:

het verleden  –  het heden  –  de toekomst

De eerste twee onderdelen werden verzorgt door (oud)leden van het koor en voor de toekomst hadden we de samenwerking gezocht met de ‘TOP-klas Muziek‘ van het Commanderij College Gemert, locatie St. Josephstraat (VMBO).

Ik heb i.s.m. muziekdocent Arthur Verhofstad van desbetreffende school een blok van ± 30 minuten geproduceerd waarin in zoveel mogelijk door de leerlingen zelf gedaan werd, zoals:

·      solistische zang;

·      backing vocals en koorzang;

·      begeleidingscombo met 3 blazers;

Nu volgt de presentatie van mijn Vrije Keuze Project zoals ik die op maandag 15 juni heb gedaan, met daarin kort in woord en beeld de opzet van de verschillende projecten waaronder ook een stukje van Back to School. De gesproken teksten heb ik destijds live gedaan, dus het is soms een stomme film.

Mediawijsheid - ICT

Verder kijken dan je computerscherm groot is....

Ik heb op pedagogisch-didactisch vlak flinke sprongen gemaakt dit jaar; gelukkig maar, want daar ben ik deze studie voornamelijk voor begonnen. Een gebied waar ik totaal niet verwacht had deze stappen te zullen maken tijdens de opleiding was de ICT.

Toen Eefje Thomassen, docente onderwijskunde en intervisie begin 2015 het project Mediawijsheid aankondigde, was ik daar in eerste instantie wat sceptisch over: "Oké, weer een project waarvan we de tools uiteindelijk toch niet van zullen gebruiken in de praktijk", was mijn eerste gedachte. Nou dat had ik dus even helemaal mis!!

En ik hoef hier eigenlijk geen voorbeelden aan te halen, want het feit dat je op dit moment mijn blog aan het lezen bent verklaart in wezen genoeg. Dit had ik namelijk een jaar geleden nooit gemaakt en dan niet omdat ik het niet zou kunnen, maar gewoon omdat ik het in mijn werk op dat moment (nog) niet nodig had.
Ik ben me er na de start van de studie pas bewust van geworden dat ICT een absolute must is in het onderwijs. We moeten mee met de doordenderende technologische ontwikkelingen en het onderwijs daarbij voorop.

Ik vind het dus een erg goed iets dat hier tijdens de studie veel aandacht voor is en het komt werkelijk overal in terug:

• in de opdrachten van Kunst Algemeen d.m.v. het maken van een website of blog
• in het vak Historie Toegepast d.m.v. een presentatie en dan liefst iets digitaal
• in het vak Theorie Toegepast d.m.v. het gebruik van muzieknotatie sofware (Sibelius of Finale)
• enz., enz. want waar zit het niet in?

Maar met het project mediawijsheid zijn we nog een stuk verder gegaan. Tijdens twee sessies zijn er veel nieuwe programma's en apps voorbij gekomen. Veel kende ik er op zich wel van naam en ik wist vaak globaal ook wel wat je er mee kon, maar er mee gewerkt had ik eigenlijk nog weinig, laat staan toegepast in de praktijk.

Toepassen maar

Sinds de beide sessies en door de bijbehorende opdracht ben ik uit nieuwsgierigheid allerlei programma's gaan uitproberen; eerst voorzichtig thuis, maar al snel ook mijn eerste toepassingen ervan in opdrachten/presentaties van de opleiding en inmiddels ook veelvuldig in mijn stage lessen. De leerlingen vinden het geweldig, mede doordat ze hun telefoon bij sommige toepassingen mogen gebruiken, maar het werkt enorm stimulerend.

De programma's waarmee ik inmiddels aardig overweg kan zijn:

• Camtasia (een geweldige screencast programma met vele mogelijkheden)
• Snagit (het goedkopere 'uitgekleede' broertje van Camtasia)
• Wordle en Thinglink (voor het maken een wordcloud)
• Kahoot (wie gebruikt het inmiddels niet)
• Voicethread (voor het opnemen en delen van korte audio opnames)
• Blogger en een klein beetje WordPress

In de presentatie voor Historie Toegepast heb ik een soort Flipping the classroom gemaakt m.b.v. een dynamische powerpoint met mijn eigen stem als VoiceOver.

De presentatie is hier te bekijken of te downloaden.

Echt mediawijzer geworden

Het mediaproject heeft mij een flinke boost gegeven en is voor mij in ieder geval aanleiding geweest om er echt in de duiken en inmiddels heb ik een aantal programma's ook geïntroduceerd bij mijn collega's op de stageschool.
De verschillende media in mijn blog zijn gemaakt met behulp van combinaties van verschillende (nieuwe) programma's; genoeg drang tot vernieuwing dus.

Mijn Stage

Een bofkont....

Naast de lesdag op maandag aan de FHK in Tilburg was vrijdag voor mij een belangrijke dag, namelijk de stagedag. Al voor de grote vakantie van 2014 had ik mijn stageplek geregeld en gelukkig kon ik op mijn 'eigen school' terecht waar ik in 1983 mijn vwo diploma behaalde, namelijk het Commanderij College in Gemert, locatie Sleutelbos Havo/Vwo.

Hier was ik direct al, maar ben ik nu ook achteraf nog, erg blij mee en wel om meerdere redenen:

1. Dicht bij huis

De school bevindt zich in mijn woonplaats en daardoor was het voor mij heel makkelijk om als er een team- of sectievergaderingen was even op en neer te fietsen voor zo'n overleg. Was mijn stageschool buiten Gemert geweest, dan had ik dit soort vergaderingen waarschijnlijk nooit mee kunnen maken vanwege een drukke andere werkzaamheden.

2. No perfect stranger

Op het Commanderij College in Gemert kende ik nog verschillende docenten uit mijn tijd en ik werd werkelijk met open armen ontvangen. Ik voelde me er daardoor direct thuis en kon daardoor direct 'to-the-point' komen; juist stage lopen!

3. Perfecte school voor stagiaires - echt TOP!

Ik kwam op het Commanderij College werkelijk in een warm bad terecht. De stagebegeleiding is op het Commanderij College ontzettend goed geregeld. Aan het begin van het schooljaar vond er een aparte dag plaats voor nieuwe docenten en stagiaires. Alles was tot in de puntjes geregeld en ook in de rest van het jaar ben ik geweldig goed begeleid. Ik heb dit uiteraard ook kenbaar gemaakt aan betrokkenen, te weten Tosca Claessens en Harry van de sterren. Chapeau!

4. Een kanjer van een SPD-er

Mijn SPD-er Marianke Hobé

Ook met mijn stagebegeleidster, Marianke Hobé - ik had bijna haar vader kunnen zijn, heb ik het enorm getroffen. Zij heeft een geweldige feeling voor en een heldere visie op het hedendaagse onderwijs. Van haar heb ik echt heel veel geleerd dit jaar. Natuurlijk had ik door mijn leeftijd en ruime muzikale achtergrond als stagiaire best wel een voorsprong op de net afgestudeerde jonge, nieuwe docent of stagiair. En ja, ik kon volgens Marianke heel snel schakelen als iets niet lukte of anders liep dan gepland, maar zij wist me feilloos te corrigeren op allerlei kleine, maar vooral ook grote didactische en pedagogische missers.... en dat zijn er echt heel wat geweest.

Juist door haar opbouwend kritische houding  is dit jaar voor mijn ontwikkeling als docent ook zo geweldig geweest.

Al met al ik heb echt geboft met deze stageplek en ik mag hoogstwaarschijnlijk volgend jaar weer op Commanderij College mijn stage voortzetten in de bovenbouw; precies wat ik wil!

Het stagejaar in vogelvlucht

Het begin - mijn eerste stageles

Ik ben september direct op de eerste vrijdag van het nieuwe schooljaar begonnen met mijn stage; de Dag van de Muziek voor alle 2e klassen. Allerlei workshops in en buiten de school. Ik mocht rustig 'meekijken', had nog geen echte taak, maar moest vooral observeren en daar waar nodig een helpende hand bieden. Ik schrok af en toe wel van de 'attitude' van sommige leerlingen. Ik heb zelf twee van die mannen thuis zitten van 14, maar dat zijn heilige boontjes ten op lichte van wat sommige leerlingen hier flikten. "Was dit echt wel wat ik wilde?" vroeg ik me op die dag regelmatig af....

In de weken daarna bleef deze vraag nog regelmatig door mijn hoofd spoken en heb ik het gedrag dat ik signaleerde proberen te verklaren. 

De jeugd van tegenwoordig:

• is een behoorlijk stukje mondiger dan in mijn jeugd - kan positief zijn.
• zegt waar het op staat - niets mis mee eigenlijk.
• is soms hondsbrutaal - echt niet te geloven; je zou ze..... rustig blijven.
• is soms behoorlijk a-sociaal - wat ze soms doen... of juist niet doen; verschrikkelijk!

Maar ja, ik had nog maar enkele lessen onderwijskunde gehad, dus wist nog niet dat dit komt doordat de Prefrontale Cortex nog niet geheel is ontwikkeld, dus ze hebben, zo begrijp ik nu, een alibi.

Na een drietal weken observeren tijdens de lessen van Marianke was het op 25 september D-Day; ik mocht (of was het moest) mijn eerste eigen lessen geven. Ik had mij supergoed voorbereid en moet eerlijk zeggen dat ik het best spannend vond. Ik heb mijn eerste dag met veel plezier les gegeven en volgens Marianke en de leerlingen was dit een hele goede start en daar was ik erg blij mee!

De eerste door mij afgenomen luisteropdracht; inlijsten dus!

Na de eerste weken begon ik steeds meer te wennen aan het onderwijsklimaat. Ik kreeg de benodigde mechanismen langzaamaan onder de knie, maar bleef in het de eerste maanden wel gigantisch stoeien met Windows. Ik werk al 28 jaar op een Apple Macintosh Computer - een PC komt er bij ons niet in - en dus moest ik enorm wennen aan de creatie van Bill Gates. Gelukkig zijn de leerlingen tegenwoordig mediawijs en daar heb ik dankbaar gebruik van gemaakt; ik hoef als docent toch ook niet alles te weten?

Het begint te komen.... geloof ik (oktober t/m december)

In de eerste drie maanden van mijn stage geef ik netjes mijn lessen, maar achteraf gezien lag daar nog geen doordachte onderwijskundige filosofie aan ten grondslag en dat is eigenlijk ook heel logisch.
Ik worstel in die eerste maanden nog met de tijdsplanning; probeer werk en studie evenredig te verdelen en shit..... dan is het al weer donderdag en ben ik soms bijna de hele dag bezig om mijn stagelessen voor vrijdag goed voor te bereiden. "Ja, maar dat moet je al eerder in de week doen", hoor ik iets op mijn rechterschouder zeggen, Maar dat lukt me gewoon in deze fase niet in combinatie met mijn (opdracht)werk en gezin.

Toch voelt het tot en met begin december redelijk goed; mijn SPD-er geeft naast allerlei geweldige pedagogische tips - didactisch wordt ik al wat vaardiger - ook heel veel positieve feedback. Ik begin langzaamaan wel mijn draai te vinden.
Het project van Serious Request (zie Theorie Toegepast voor details) dat ik zelf heb voorgesteld voor mijn 1e klassen wordt direct door het hele team ondersteund en de leerlingen vinden het ook geweldig.

Terugkijkend op de hele stage is dit voor mij persoonlijk wel een soort keerpunt geweest. Niet dat het in de eerste helft van het jaar niet goed ging, maar vanaf begin 2015 ging het ineens soepeler, makkelijker.

De tweede ronde (januari t/m april)

Vanaf januari begin ik steeds meer vat te krijgen op mijn functioneren als stagiaire:

• Ik overzie bijvoorbeeld steeds vaker een  hele klas - pedagogisch begin ik te groeien.
• Ik begin de gehanteerde methode Intro steeds makkelijk te combineren met eigen lesideeën. De methode is soms erg achterhaald en dus wil ik graag eigen materiaal inbrengen en dat durf ik steeds meer.
• Ik begin vanaf januari steevast de les met een muzikaal fragment; meestal een youtube filmpje, soms een mp3. Dit leek me didactisch gezien een goed idee en hierdoor hebben mijn lessen nu steevast een muzikaal vertrekpunt. Dit werkt echt super; de leerlingen zijn elke les weer benieuwd waarmee ik de les zal beginnen. Ik hoef zelden om stilte te vragen aan het begin van de les!

Eind januari sluit ik een eerste theaterproject af van de bovenbouw (zie Vrij Keuze Project) en medio maart doet een gelegenheidsband 'BAM' mee met de ORION Music Awards en zij voeren daar mijn speciaal voor hen geschreven arrangement van 'Rehadb' van Amy Winehouse uit (zie voor beide projecten het Vrij Keuze Project). Mede door deze projecten wordt mijn aanwezigheid als stagiaire bij zowel de leerlingen als de docenten steeds duidelijker en krijg ik steeds meer positieve feedback van mijn collega's - zo mag ik hen inmiddels noemen - en een natuurlijker overwicht op de leerlingen.

Het einde is in zicht (mei t/m juni)

De laatste twee maanden van mijn stage gingen echt crescendo. Het toepassen van de didactische en pedagogische tools van de opleiding begon ik steeds makkelijker en soms zelfs zonder het te beseffen, toe te passen; ik word pedagogisch-didactisch duidelijk steeds vaardiger - sterker.

Door omstandigheden ben ik begin juni nog steeds niet bezocht vanuit de FHK, zelfs niet één keer. Gelukkig wordt Rita Blom bereid gevonden haar vrije dag op te offeren om mijn lessen te bezoeken op vrijdag 26 juni; mijn allerlaatste stagedag!

Ik heb deze les als taak alle stof van het afgelopen jaar op een creatieve manier te herhalen ter voorbereiding op de eindtoets een week later. Ik heb speciaal hiervoor een interactieve quiz in elkaar gezet, namelijk de 'INTrO-EIND-KWIS'!

De hele kwis ("Mijnheer Rutten, heeft u kwis wel goed geschreven? Ja Joey, da's modern!") is hier te bekijken en bevat naast de vragen ook de antwoorden.

De eerste twee antwoordvellen voor de leerlingen

Juist in deze laatste stageles werd mijn positieve gevoel van de laatste maanden nog eens extra bevestigd en leken heel veel puzzelstukjes op zijn plek te vallen. De kwis had qua vraagstelling heel veel afwisseling en was vrijwel geheel eenduidig. Iets dat ik direct had toegepast vanuit de lessen Muziek Didactiek waar we op dat moment met Toetsen en Beoordelen bezig waren.

Rita Blom beaamde bovenstaande, had natuurlijk tijdens het stagebezoek nog de nodige (kleine) op- en aanmerkingen, maar besloot haar bezoek aan het Commanderij College met: "Hier staat een Docent Muziek!" en beoordeelde mijn stagelessen met een goed. Hier had ik verder niets op in te brengen. J

(Studie) loopbaan plan noemen ze dat

Ik heb mij als Docent Muziek  in het afgelopen jaar enorm ontwikkeld. Waar ik aan het begin van het jaar nog twijfels had, wat onzeker was en de nodige tools miste, stond ik aan het eind van dit jaar met overtuiging, voor de klas, vertrouwend op mijn inmiddels verworven muziek didactische skills.

Ik besef me terdege dat er nog een (lange) weg te gaan is, maar ik ben er nu zelf 100% van overtuigd dat ik het in me heb om mijn passie voor muziek met enthousiasme en gedrevenheid over te dragen op de leerlingen.

Dat ik hierin misschien ook nog wel een stap verder zou willen gaan, bijvoorbeeld als Docent Muziek aan de PABO of misschien zelfs HBO is een vraag die ik volgend jaar graag beantwoord wil krijgen. 

Theorie Toegepast (TT)

Een makkie.......?

Het vak Theorie Toegepast, waarin arrangeren en ensemble-leiding centraal stonden, was een vak dat wel heel erg aansloot op mijn werk als dirigent, componist en arrangeur. Dit zou me toch redelijk goed af moeten gaan?

Het bedrijf waar ik al 25 jaar in participeer als arrangeur.

Het puur technisch arrangeren en dirigeren gingen mij inderdaad makkelijk af; wat echter niet wil zeggen dat ik deze lessen had willen of kunnen missen. Juist het didactische aspect van hoe speciaal voor het PO en VO gearrangeerde muziek - zowel vocaal als instrumentaal - te implementeren in de lessen was iets waar ik nog weinig ervaring mee had.
Ik heb in de afgelopen jaren wel eens wat losse projecten gedaan op de school van mijn kinderen (PO), maar achteraf gezien waren dat toch erg knullige lesjes, waarvan de leerlingen echt wel wat hebben opgestoken, maar om nu te stellen dat ze pedagogisch en didactisch verantwoord waren.... nee dus!

Nieuwe inzichten

Deze lessencyclus heeft mij zeker nieuwe inzichten gebracht. Allereerst door toedoen van docente Merel Martens, een zeer inspirerende jongedame die ons direct bij het begin van de eerste les verraste met de non-verbale lesinstructie-methode gebaseerd op soundpainting en solmisatie; erg leuk!

Het Solmisatie-systeem m.b.v. handgebaren

In in de vierde periode stonden de lessen Theorie Toegepast ingepland met als docent Hans van den Brand. Door omstandigheden zijn hier helaas maar een paar lessen van doorgegaan. Het beperkte aantal lessen heeft ervoor gezorgd dat we slechts een viertal arrangementen konden maken en in de les behandelen. Ook het gebrek aan een lokaal met instrumenten, een deugdelijke installatie en een computer in de 2e periode hebben ervoor gezorgd dat het rendement van deze lessen uiteindelijk niet zo hoog is geweest; laat ik het anders stellen, het rendement had veel hoger kunnen zijn!

Nieuwe arrangementen

Bijgaand een paar voorbeelden van arrangementen die ik speciaal voor het vak Theorie Toegepast en mijn stageklassen op het Commanderij College heb geschreven. Ik heb steeds dekoppeling van de opleiding naar de praktijk gemaakt.
Ik ha heel eenvoudig iets uit mijn rijk gevulde archief kunnen trekken, maar ik heb juist bewust nieuwe arrangementen geschreven met in het achterhoofd steeds de beleving van de jeugd waar ik in mijn stage mee mocht werken. Ze vonden het steeds enorm kicken als ze weer een nummer konden zingen of spelen!

Allereerst het arrangement van 'Make more Sound' van Jacqeline Govaert; het themalied van Serious Request van afgelopen jaar. Dit nummer heb ik speciaal gearrangeerd voor een project dat de 1e klassen hebben gedaan in het kader van Serious Request. Het idee ontstond twee weken voor de Kerstvakantie - het nummer was net uit - en ze hebben dus maar beperkte repetitietijd gehad. Toch mocht het resultaat er zijn!

De eerste bladzijde van de score van 'Make more Sound'

Blader eerst eens door de partituur van 'Make more Sound' met daarin naast de normale ritmesectie begeleiding van piano, gitaar, basgitaar en drums ook eenvoudige begeleidingspartijen voor de leerlingen. Het arrangement is te gebruiken vanaf de onderbouw van het VO.

Tijdens de laatste les voor de Kerstvakantie hebben we het nummer ook opgenomen. Na enige montage heb ik daar het volgende clipje van gemaakt:

De CoCo leerlingen live (zang en begeleiding

Voor de bovenbouw PO heb ik het nummer 'Lopen door de lucht' gearrangeerd. Dit is door een collega van me in een groep 7 gebruikt en ze waren erg enthousiast. Vooral in combinatie met de originele film bracht dit liedje heel de school tijdens de Kerstviering in kerstsfeer. Helaas heb ik hier (nog) geen opname van.

Ook hiervan is de partituur in te zien en de karaokeversie van mijn arrangement te beluisteren.

'Walking in the air' de originele versie uit 'The Snowman'

Ook hiervan is de partituur in te zien en de karaokeversie van mijn arrangement te beluisteren.

Historie Toegepast (HT)

Heel bijzonder....

De lessen Historie Toegepast waren wel heel bijzonder; ik vrees dat deze lessenserie niet toerikend zal zijn voor het curriculum. Van de vijf geplande lessen ging er één niet door en hebben we dus uiteindelijk vier lessen gehad, die we ook nog eens zelf hebben gegeven!

Nu even zonder gekheid; Mark Reijnen, onze docent en muzikale duizendpoot, wist ons bij de eerste les al te vertellen dat hij en wij met hem voor een onmogelijke opgave stonden. In de kortste lessencyclus ooit moest een vak serieus afgesloten worden, dus kregen we allemaal een periode uit de muziekgeschiedenis toebedeeld waarover we een presentatie moesten voorbereiden in woord en geschrift. Simpel toch?

De opdracht

Voor mij viel de keus - en eigenlijk was ik daar toch wel blij mee - op het Postmodernisme.
Een periode waar ik op zich wel het één en ander van dacht te weten, maar bij nader inzien viel dat toch weer een beetje.... nou zeg maar gerust gigantisch tegen.
Ik had de pech dat ik juist in die week niet één, niet twee, maar drie presentaties mocht geven. Tja en je voelt de bui natuurlijk al weer hangen; zondagnacht om 04.30 uur kreeg ik een appje van mijn bed.... waar ik in godsnaam bleef (of was het misschien toch van mijn vrouw)?
Om 05.30 uur ben ik mij gaan douchen en ben ik enigszins gebroken naar Tilburg getogen.
Daar aangekomen heb ik nog de laatste puntjes op de 'i' gezet van mijn powerpoint en zo kon ik om 15,00 uur toch netjes beginnen aan mijn presentatie:

Postmodernisme in de muziek - Before and Beyond

De presentatie met audio ondersteuning.

Naast deze audiovisuele presentatie, die ik tijdens de les live van commentaar heb voorzien, heb ik ook nog een paper geschreven waarin ik in het kort een beeld heb geschetst van de periode van1965 tot nu. Een bijna onmogelijke opgave omdat ik hierdoor eigenlijk nergens echt in detail kon treden, omdat het dan veel te uitgebreid zou worden en mogelijk zelfs te complex voor de doelgroep (bovenbouw VWO).

Bruikbaar materiaal

Ook deze opdracht heeft achteraf weer heel veel rendement opgeleverd. Los van het feit dat ik er zelf erg veel van heb opgestoken, heb ik een voorbeeld van New Complexity gebruikt in één van mijn stagelessen die ging over contrast en variatie; en het was bijna niet te geloven, maar zelfs deze extreme muziek werd serieus beluisterd en beoordeeld! Ik stond perplex en kon na afloop alleen maar constateren dat Muziek Educatie een enorm gaaf vak is!

Onderwijskunde (OK)

Tijdens de lessen onderwijskunde, die gegeven werden door Eefje Thomassen, hebben we ons bezig gehouden met de volgende onderdelen:

• Leren en ontwikkeling, met o.a. de verschillende leertheorieën
• Communicatie, interactie en groepsdynamiek belicht vanuit verschillende theorieën
• Ontwikkelingspsychologie van het jonge kind tot adolescent

Bovenstaande nogal theoretische onderwerpen zijn met behulp van meerdere (interactieve) werkvormen zeker 'tastbaar' gemaakt. Soms verliep de kennisoverdracht wat moeizaam, maar na verloop van tijd werden de essentie van het vak en de behandelde onderwerpen mij steeds duidelijker.

Zoals bij meerdere vakken het geval is heb ik ook hier heb ik pas in de tweede helft van het jaar een koppeling kunnen maken tussen de theorie van de lessen en de praktijk tijdens mijn stagelessen.

• De Roos van Leary

Mijn Roos van Leary (met dank aan de CoCo leerlingen)

De Roos van Leary is een communicatiemodel dat is voortgekomen uit psychologisch onderzoek naar de werking van gedrag. De roos gaat uit van actie en reactie, oorzaak en gevolg, zenden en ontvangen.

Als we het over reflectie hebben dat is dit wel een hele mooie tool om tot zelfreflectie te komen.

Ik vond het mooi om te zien dat mijn zelfbeeld vrij aardig overeen kwam met dat van de leerlingen.

Ik heb hier in een later stadium nog met een klein groepje leerlingen over gesproken die zelf navraag kwamen doen naar de uitkomst en daar bevestigden ze deze nogmaals.

Een laatste onderdeel van de lessen onderwijskunde was een presentatie van ± 45 minuten over het  onderwerp: Leren communiceren.

Op deze opdracht heb ik me behoorlijk verkeken; mede door tijdgebrek - ik zat op dat moment midden in de repetities (eindfase) van een grote musicalproductie - kreeg ik de presentatie maar net op het nippertje klaar en stond ik na een nachtje 'doorhalen' allerminst relaxt mijn les te presenteren aan de rest van de groep. Iets waar ik normaal gesproken niet zo'n moeite mee heb.

Volgens mijn medestudenten was de presentatie toch heel netjes, duidelijk en interessant... pfff.

Te laat begonnen? Misschien, maar op dat moment moest ik gewoonweg keuzes maken. De tekst van mijn presentatie - het is echt een heel interessant onderwerp - is hier te bekijken.

Muciseren Toegepast (MT)

Piano

Bij het vak Muziek Toegepast heb ik gekozen voor piano als begeleidingsinstrument. Omdat al snel bleek dat lied-begeleiden niet zo'n probleem was en ik eigenlijk het eindniveau voor het 2e jaar al bleek te hebben, werd een nieuw doel gesteld:

• techniek verbeteren d.m.v. klassieke stukken
• het spelen van de jazz-voicing aan de hand van jazz-standards

In het begin van het jaar moest ik duidelijk in mijn 'ritme' komen; het regelmatig piano studeren zat nog niet in mijn dagelijkse patroon. Vanaf half december ben ik echt regelmatig gaan studeren en ging ik ineens met flinke stappen vooruit. Vooral het jazz spelen was in begin erg lastig en Stef de Hond, mijn docent, kon tijdens een akkoordwisseling bijna koffie gaan drinken, maar gelukkig werd het sneller dan gedacht een automatisme en heb ik bij het laatste tentamen onderstaande jazz-standard gespeeld, inclusief vier- en zelfs vijf-stemmige voicing in de rechterhand!

Zang

Het tweede onderdeel van Muziek Toegepast was zang. Omdat ik tijdens mijn vooropleiding en mijn studie in Maastricht qua zang vooral klassiek ben opgeleid - denk aan 'O Isis und Osiris' uit 'Die Zauberflöte' van Mozart - was het voor zowel Niels Jacobs en voor mijzelf hard werken om er dat 'uit te krijgen'. Ik ben nog steeds bezig om dat te corrigeren en dit zal volgend jaar zeker weer een belangrijk aandachtspunt zijn.

Door omstandigheden hebben we helaas in de laatste periode nauwelijks zangles gehad, dus is de stijgende lijn die ik absoluut aan het maken was onvoldoende doorgezet.

Ter afsluiting van het jaar hebben we met ons 'klasje' nog 1,5 uur techniek gedaan met Niels en kregen we tot slot nog een leuke inzinger mee voor in de onderbouw van het VO. Enjoy!